πρώιμος

Επώνυμο οικογένειας αγωνιστών από το χωριό Λάκκοι της Κρήτης. Πολλά μέλη της διακρίθηκαν ως αρματωλοί στα χρόνια πριν από το 1821, άλλα ως οπλαρχηγοί στην Eπανάσταση του 1821, και άλλα στις κατοπινές κρητικές επαναστάσεις.

* * *

-η, -ο / πρώϊμος, -ον, ΝΜΑ, και αττ. τ. πρφμος, -ον και ιων. τ. πρόϊμος, -ον, Α

1. (κυρίως για άνθη και οπωροκηπευτικά) αυτός που παράγεται ή ωριμάζει νωρίς, πριν από την κανονική ή συνήθη εποχή (α. «πρώιμα αχλάδια» β. «ὁ πρώιμος κράτιστος ἤ ὁ μέσος ἤ ὁ ὀψιμώτατος [σπόρος]», Ξεν.)

2. (για ζώα) αυτός που γεννιέται πριν από τον καθορισμένο χρόνο («πρώιμα αρνιά»)

3. (για εποχές, καιρικές συνθήκες ή για μεταβολές) αυτός που επέρχεται, που συμβαίνει πριν από την ώρα του (α. «πρώιμο κρύο» β. «ἕως λάβῃ ὑετὸν πρώϊμον καὶ ὄψιμον», ΚΔ)

4. μτφ. αυτός που εκδηλώνεται ή αυξάνεται πριν από την ώρα του, άκαιρος, πρόωρος (α. «πρώιμη ενέργεια» β. «πρώιμος πονηρία», Μητροδ. Λ.)

νεοελλ.

(για δέντρα και φυτά)

1. αυτός που ανθίζει ή καρποφορεί πριν από τον καθορισμένο χρόνο («πρώιμη αμυγδαλιά»)

2. αυτός που παράγει πριν από την ώρα του («πρώιμο αμπέλι»)

3. φρ. α) «πρώιμη ποικιλία»

(γεωπ.) καλλιεργούμενη ποικιλία φυτού που φθάνει σε ένα ορισμένο στάδιο ανάπτυξης σε συντομότερο χρονικό διάστημα από άλλες

β) «πρώιμο ζώο» — ζώο τού οποίου το νεογνό είναι σχετικά ανεξάρτητο από τη γονική φροντίδα και το οποίο είναι ικανό να κινείται και, συχνά, να τρέφεται και να ελέγχει τη θερμοκρασία του ανεξάρτητα από τους γονείς του

γ) «πρώιμος τοκετός»

ιατρ. τοκετός που γίνεται πριν από την 28η εβδομάδα τής εγκυμοσύνης.

επίρρ...

πρωίμως / πρωΐμως ΝΜΑ, και πρώιμα Ν

πριν από τον καθορισμένο χρόνο, νωρίς, πρόωρα.

[ΕΤΥΜΟΛ. < πρωΐ + κατάλ. -ιμος (πρβλ. όψ-ιμος). Η γρφ. πρόϊμος είναι σπάνια και αμφίβολη].